Nguyên lý cơ bản của siêu âm đàn hồi mô là khảo sát độ cứng của mô khi bị tác động lực (cơ học hoặc xung lực). Độ cứng của mô sẽ tỉ lệ nghịch với mức độ biến dạng và tỷ lệ thuận với vận tốc sóng biến dạng. Mô bệnh lý thường cứng hơn mô bình thường nên sẽ biến dạng ít hơn và vận tốc sóng biến dạng cao hơn so với mô thường.

Với phương pháp siêu âm đàn hồi mức biến dạng (Strain Elastography), kết quả thu được là bản đồ màu mã hóa độ cứng, có tính chất định tính và từ đó có thể tính được một số thông số bán định lượng. Khi áp dụng phương pháp siêu âm đàn hồi sóng biến dạng (Shear Wave Elastography) sẽ thu được các thông số định lượng liên quan đến sóng biến dạng (chế độ đơn điểm) hoặc các thông số định lượng kết hợp với bản đồ mã hóa màu (chế độ đa điểm).

Hiện nay, siêu âm đàn hồi mô được áp dụng chủ yếu ở các mô trên cơ thể như gan, u vú, nhân tuyến giáp…

Siêu âm đàn hồi mô gan là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn để chẩn đoán xơ gan, có độ chính xác cao, có thể lặp lại nhiều lần, khắc phục những nhược điểm của sinh thiết gan (là thủ thuật xâm lấn, gây đau, có thể gây một số biến chứng như chảy máu…); giúp đưa ra tiêu chí quan trọng trong việc quyết định điều trị, theo dõi diễn biến và tiên lượng cho các bệnh nhân mắc các bệnh viêm gan mạn tính (do nhiễm virus viêm gan B, viêm gan C, do rượu, viêm gan nhiễm mỡ không do rượu…), xơ gan. Cụ thể, siêu âm đàn hồi đánh giá được độ cứng của mô gan, từ đó suy ra được mức độ xơ hóa gan ở các đối tượng bệnh nhân này.

Bệnh nhân nam, 55 tuổi, vào viện vì bệnh lý phổi, tình cờ phát hiện nhiễm virus viêm gan B. Siêu âm kết luận Độ xơ hóa gan F2-3, Độ nhiễm mỡ S0

U vú và u giáp ác tính thường có độ cứng cao hơn so với u lành và mô bình thường. Siêu âm đàn hồi tổn thương khu trú tuyến vú/tuyến giáp cung cấp thêm thông tin về độ cứng của tổn thương để phân tầng nguy cơ ác tính theo phân loại BIRADS (đối với u vú) hoặc TIRADS (đối với nhân giáp), là cơ sở đưa ra khuyến cáo xử trí phù hợp và quản lý hiệu quả tổn thương.

Minh họa siêu âm đàn hồi một tổn thương vú BIRADS 5. Hình ảnh cho thấy tổn thương cứng.

Hiện nay, bệnh viện trường Đại học Y Dược Huế đã được trang bị máy siêu âm đàn hồi HITACHI Arietta 850, với chế độ đàn hồi sóng biến dạng đơn điểm (đối với siêu âm đàn hồi gan) và chế độ đàn hồi mức biến dạng (đối với siêu âm đàn hồi tổn thương vú và tuyến giáp). Ngoài ra, máy siêu âm này còn được tích hợp chế độ đo độ nhiễm mỡ của gan cùng lúc với đo độ đàn hồi gan, giúp đánh giá thêm mức độ gan nhiễm mỡ của bệnh nhân.

PGS.TS Nguyễn Thanh Thảo - Trưởng Khoa Chẩn đoán hình ảnh