1. Hạt vi nhựa là gì ?
Hạt vi nhựa (microplastic) là những mảnh nhỏ được hình thành từ quá trình phân hủy các sản phẩm nhựa như chai nhựa, túi nilon, đồ dùng bằng nhựa… thải ra môi trường. Loại hạt này có kích thước rất nhỏ, đường kính chỉ dưới 5mm. Ngoài ra, hạt vi nhựa còn được sản xuất chủ động ở kích thước nhỏ trong các sản phẩm kem đánh răng, tẩy tế bào chết...
Hạt vi nhựa được tìm thấy ở nhiều nơi trên trái đất như đại dương, sông, rừng núi, đất, cơ thể động vật... Trong đó, loại hạt này được tìm thấy nhiều nhất ở môi trường nước như các sông, suối, ao, hồ, mạch nước ngầm... Nhiều loài động vật, thực vật vô tình ăn phải các hạt vi nhựa, vì đặc tính không tan và khó phân hủy nên các hạt này sẽ tích tụ lại trong cơ thể động vật, thực vật. Khi con người ăn phải chúng thì sẽ bị tích lũy hạt vi nhựa trong cơ thể và gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
2. Tác hại của hạt vi nhựa đến sức khỏe con người
Hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể con người bằng các con đường như hô hấp, tiêu hóa, tiếp xúc qua da và gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, cụ thể:
- Stress oxy hóa và độc trên tế bào: Căng thẳng oxy hóa là sự mất cân bằng giữa gốc tự do trong cơ thể và chất chống oxy hóa. Khi vi hạt nhựa xâm nhập vào thể sẽ khiến gốc tự do bị viêm và dẫn đến mất cân bằng oxy hóa. Theo các nghiên cứu, nồng độ hạt vi nhựa từ 0,05 – 10mg/l sẽ sinh ra gốc tự do và chúng phản ứng ngược lại với nồng độ cao. Điều này dẫn đến gây ảnh hưởng đến tế bào não và tế bào biểu mô.
- Thay đổi chuyển hóa và dòng chảy năng lượng: Khi con người tiếp xúc lâu với hạt vi nhựa trong nước, thực phẩm, mỹ phẩm... có thể làm biến đổi enzyme chuyển hóa hoặc gây mất cân bằng năng lượng, dẫn đến mệt mỏi, nhợt nhạt, tay chân dễ bị lạnh...
- Gây ung thư: Trong hạt vi nhựa có chứa Phthalate là một chất được dùng trong sản xuất nhựa dẻo. Phthalate đã được Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) đưa vào danh sách chất có thể gây nên sự phát triển tế bào ung thư. Theo một nghiên cứu trên chuột cho thấy khi chúng ăn hạt vi nhựa, các hạt này sẽ tích tụ trong gan, làm tăng oxy hóa trong gan và ảnh hưởng tới tế bào gốc.
- Di cư đến mô khác: Nghiên cứu của các chuyên gia tại Đại học Vrije Amsterdam, Hà Lan cho thấy hạt vi nhựa có thể tuần hoàn theo máu và di chuyển đến nhiều mô trong cơ thể. Các nghiên cứu đã cho thấy hạt vi nhựa có trong hệ tim mạch và gây tắc nghẽn động mạch, phù động mạch, viêm tế bào, gây độc tế bào máu...
- Gây dị ứng: Hạt vi nhựa còn tham gia vào quá trình sản sinh histamine và gián tiếp gây ra dị ứng, sốc phản vệ, phản ứng viêm…
3. Các biện pháp giảm hấp thu hạt vi nhựa từ thực phẩm
Hạt vi nhựa có kích thước siêu nhỏ nên sẽ không thể dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường. Bên cạnh đó, loại hạt này có trong thực phẩm, nước, muối ăn... nên khó để có thể loại bỏ hoàn toàn chúng. Vì vậy, để hạn chế hấp thu hạt vi nhựa vào cơ thể, chúng ta có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Sử dụng nước từ máy lọc nước giúp loại bỏ bụi bẩn, tạp chất và hạn chế hạt vi nhựa.
- Dùng nước ion kiềm giàu hydrogen trong sơ chế và chế biến thức ăn để giúp thực phẩm tươi ngon và đảm bảo dinh dưỡng.
- Lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc và xuất xứ rõ ràng từ cơ sở cung cấp uy tín. Không cần phải cắt giảm hoàn toàn những món ăn có nguy cơ nhiễm hạt vi nhựa, chỉ cần có chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh để tăng sức đề kháng.
- Hạt vi nhựa có thể rò rỉ từ hộp nhựa dùng một lần, bao bì vào thực phẩm. Do đó, nên hạn chế sử dụng bao bì dùng một lần để bảo vệ sức khỏe và làm giảm lượng rác thải, bảo vệ môi trường.
- Khi sử dụng thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, nên mang theo dụng cụ đựng thực phẩm làm từ các chất liệu như inox, gỗ, bã mía… để tránh rò rỉ hạt vi nhựa.
- Không dùng dụng cụ bằng nhựa để chế biến và hâm thức ăn vì đồ nhựa bị đun nóng sẽ khiến các chất độc hại thoát ra ngoài và dính vào thực phẩm.
Khi xâm nhập vào cơ thể và tích lũy trong thời gian dài, hạt vi nhựa sẽ gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Vì vậy, chúng ta cần hạn chế tối đa tiếp xúc và hấp thụ loại hạt nguy hiểm này.
Khoa Dinh dưỡng -Tiết chế
https://vitamia.com.vn/hat-vi-nhua-trong-nuoc/
https://alkaviva.vn/blogs/thong-tin-huu-ich/tac-hai-cua-hat-vi-nhua-den-suc-khoe-con-nguoi
https://bvnguyentriphuong.com.vn/khoa-kham-benh/hat-vi-nhua-va-suc-khoe-con-nguoi
