Trong những trường hợp thỉnh thoảng xuất hiện xuất tinh sớm thì không phải là vấn đề cần quan tâm, tuy nhiên nếu xảy ra > 50% số lần quan hệ tình dục, thì thường là đã có tình trạng rối loạn chức năng và cần điều trị thích hợp.
Hầu hết các chuyên gia xác định xuất tinh sớm là tình trạng xuất tinh xảy ra sớm hơn sự mong đợi của cả nam giới và bạn tình. Cách định nghĩa này tương đối rộng, do đó tránh được quy định cụ thể thời gian "bình thường" chính xác cho quan hệ tình dục và đạt khoái cảm. Thời gian quan hệ rất khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố cụ thể đối với từng cá thể. Ví dụ, một người đàn ông có thể đạt khoái cảm ở phút thứ 8 lúc quan hệ tình dục, nhưng nếu đối tác của mình thường xuyên đạt được đỉnh trong 5 phút và cả hai đều hài lòng với thời gian, điều này không phải là xuất tinh sớm. Trường hợp khác, một người đàn ông có thể trì hoãn sự xuất tinh của mình lên đến 20 phút , nhưng nếu bạn tình của mình đòi hỏi đến 35 phút mới có thể đạt đỉnh, thì có nghĩa anh vẫn có thể phải xem xét vấn đề xuất tinh của mình cũng như dương vật không đủ cương kéo dài vì đối tác của mình vẫn chưa được thỏa mãn.
Các tiêu chí xuất tinh sớm theo DSM-5 (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition ) đang được nhiều tác giả sử dụng gồm [2]:
- Trong tất cả hoặc hầu hết (75-100%) các lần quan hệ, thì xuất tinh xảy ra trong vòng 1 phút sau khi dương vật thâm nhập âm đạo và trước khi bản thân mong muốn.
- Các rối loạn trên đã kéo dài trong ít nhất 6 tháng .
- Tình trạng trên là nguyên nhân gây căng thẳng, lo lắng cho bản thân
Xuất tinh sớm được phân thành các mức:
- Nhẹ (xảy ra trong vòng khoảng 30 giây đến 1 phút sau khi dương vật thâm nhập âm đạo)
- Vừa phải (xảy ra trong khoảng 15-30 giây sau khi dương vật thâm nhập âm đạo)
- Nghiêm trọng (xảy ra trước khi sinh hoạt tình dục, khi bắt đầu sinh hoạt tình dục, hoặc trong vòng khoảng 15 giây sau khi dương vật thâm nhập âm đạo)
Về thời gian xuât tinh sớm được phân thành:
- Nguyên phát
- Mắc phải
Nguyên nhân
- Yếu tố tâm lý
+ Căng thẳng trong cuộc sống hay căng thẳng trong chính quan hệ với phụ nữ, lo sợ thất bại… luôn đè nặng trong đầu óc của đàn ông, khiến họ không tự chủ cũng như chủ động trì hoãn việc xuất tinh.
+ Càng về lâu dài, những áp lực không được giải tỏa, tạo nên đồng hồ quy định thời gian cho việc xuất tinh..
- Bệnh lý :
+ Có khoảng 10% đàn ông xuất tinh sớm là do đang mắc một số bệnh như viêm niệu đạo, viêm tuyến tiền liệt và các bệnh viêm nhiễm ở bộ phận sinh dục… ảnh hưởng đến trung tâm phản xạ tủy sống, gây ra xuất tinh sớm.
+ Ngoài ra, 85% những người có bệnh tim mạch thường gặp triệu chứng xuất tinh sớm. Thể chất yếu, cơ thể mệt mỏi, ngủ không đầy đủ…cũng là yếu tố dẫn đến tình trạng này
Xuất tinh sớm có những ảnh hưởng đáng kể lên tâm lý, sức khỏe và cả hạnh phúc lứa đôi .
Đây là vấn đề không chỉ ở nam giới mà của cả 2 giới. Trong nhiều nghiên cứu, người ta thấy rằng nam giới bị xuất tinh sớm thường không chấp nhận sự thật và ngại đi khám bác sĩ. Trong lúc đó ở bạn tình của đối tượng bị xuất tinh sớm lại ngại làm đau lòng người đàn ông, không muốn anh ấy mất tự tin hơn và thường cả 2 người đều không có sự thỏa mãn tình dục, cảm giác thiếu một cái gì đó trong quan hệ tình cảm và giảm sự gần gũi .
Hơn một nửa trong số những người đàn ông bị xuất tinh sớm cảm thấy hoàn toàn hoặc một phần sự lên đỉnh quá sớm khiến họ mất niềm tin vào khả năng tình dục của mình và một tỷ lệ tương tự cho thấy họ ít thích quan hệ tình dục hơn vì đạt cực khoái quá nhanh.
Một nghiên cứu cộng đồng (Rowland et al. J Urol 2007;177:1065-1070) trên 1.587 người đàn ông bị xuất tinh sớm và bạn tình của họ cho thấy có tình trạng :
- Giảm chức năng tình dục
- Giảm thỏa mãn tình dục
- Giảm chất lượng cuộc sống
- Tăng tự ti & mặc cảm
- Tăng nguy cơ rạn nứt quan hệ lứa đôi
Khi khảo sát ở nữ giới người ta thấy rằng có khoảng 53% cảm thấy thường xuyên đạt cực khoái và khoảng 38,3% cảm thấy thỏa mãn về tình dục ở bạn tình có xuất tinh sớm, trong lúc đó 84% thường xuyên đạt cực khoái và 90% cảm thấy thỏa mãn tình dục ở bạn tình bình thường
Các dấu hiệu và triệu chứng
Có nhiều cách phân loại, tuy nhiên thông thường người ta chia xuất tinh sớm thành thể nguyên phát hoặc mắc phải.
Với xuất tinh sớm nguyên phát, bệnh nhân thường xuất hiện xuất tinh sớm kể từ khi bắt đầu lần giao hợp đầu tiên. Ngược lại trong trường hợp mắc phải, bệnh nhân trước đó có khả năng giao hợp bình thường và xuất tinh sớm mới xuất hiện sau này.
Bệnh nhân thể xuất tinh sớm nguyên phát thường có những đặc điểm:
- Có những trở ngại, khó khăn về mặt tâm lý
- Quá lo lắng về tình dục do có liên quan đến 1 hoặc nhiều lần gặp phải những stress
Do vậy đối với bệnh nhân xuất tinh sớm nguyên phát khi thăm khám cần xem xét những vấn đề liên quan:
- Có những vấn đề trở ngại về tâm lý trước đây
- Kinh nghiệm tình dục sớm
- Mối quan hệ gia đình trong thời thơ ấu và vị thành niên
- Quan hệ bạn bè
- Tình trạng công việc hay học tập
- Thái độ chung đối với tình dục
- Bối cảnh chung liên quan (ví dụ tình trạng hôn nhân…)
- Thái độ và phản ứng của phía bạn tình
- Những khía cạnh khác ngoài tình dục liên quan
- Mức độ tham gia của bạn tình trong điều trị
Từ những thông tin khai thác được qua thăm khám, có thể giúp định hướng các yếu tố nguyên nhân có thể giúp định hướng được thái độ điều trị cụ thể.
Ở bệnh nhân xuất tinh sớm mắc phải thường liên quan đến một số vấn đề:
- Rối loạn cương dương
- Lo lắng khi quan hệ
- Sử dụng thuốc hướng tâm thần
Do vậy ở những bệnh nhân xuất tinh sớm mắc phải, cần đánh giá những điều sau đây:
- Những mối quan hệ trước đây cũng như hiện tại
- Những khía cạnh khác ngoài tình dục liên quan
- Mức độ tham gia của bạn tình trong điều trị
- Tình trạng bất lực
- Khả năng quan hệ tình dục
- Bối cảnh quan hệ tình dục
- Đáp ứng về tình dục của bạn tình
Chẩn đoán
Chức năng tình dục liên quan đến sự tương tác phức tạp giữa các yếu tố sinh học, văn hóa xã hội và tâm lý, và sự phức tạp của các tương tác này làm cho việc xác định nguyên nhân trở nên khó khăn. Do vậy khi khám và chẩn đoán rối loạn chức năng tình dục cần phải xem xét nhiều yếu tố như bạn tình, các mối quan hệ xã hội, cá nhân, yếu tố văn hóa, xã hội, tín ngưỡng, các yếu tố bệnh lý… để có được những thông tin đầy đủ trước khi quyết định chẩn đoán.
Ở nam giới chỉ bị xuất tinh sớm và không có các bệnh lý khác, thì thường không cần thiết đến các xét nghiệm đặc hiệu hoặc ảnh hưởng đến điều trị.
Xét nghiệm testosterone huyết thanh (toàn phần và tự do) và prolactin có thể cần thiết trong trường hợp xuất tinh sớm có kèm rối loạn cương.
Nếu bệnh nhân có kèm trầm cảm hoặc bệnh lý khác tương tự, thì cần thiết phải có những đánh giá chuyên biệt đối với trầm cảm cũng như các test tâm lý thích hợp.
Khi chẩn đoán xuất tinh sớm, cần chú ý những yếu tố sau:
- Đạt khoái cảm muộn ở bạn tình nữ
- Tác dụng phụ của các thuốc hướng thần
- Tình trạng dịch tiết niệu đạo trước khi quan hệ.
- Rối loạn cương dương
Khi thăm khám, có một số bảng đánh giá đang được sử dụng như the Premature Ejaculation Diagnostic Tool (PEDT), the Premature Ejaculation Profile (PEP), Multiple Indicators of Premature Ejaculation (MIPE). Giá trị chẩn đoán của các bảng đánh giá này theo nhiều tác giả là tương đương nhau. Chúng tôi xin giới thiệu bảng đáng giá PDET đã được Việt hóa
Đánh giá kết quả:
- Tổng điểm ≤ 8 : Không có tình trạng xuất tinh sớm
- Tổng điểm: 9 – 10: Có nguy cơ xuất tinh sớm
- Tổng điểm ≥ 11: Có xuất tinh sớm
Điều trị
- Phẫu thuật: Không khuyến cáo trong điều trị xuất tinh sớm
- Tư vấn tâm lý, liệu pháp thay đổi hành vi:
+ Công tác tư vấn bao gồm tư vấn tâm lý, tư vấn về tình dục, tư vấn thay đổi hành vi... cần phải được xem như là một phần của điều trị. Trong trường hợp cần thiết cần phải có sự phối hợp với bác sĩ chuyên ngành tiết niệu và chuyên gia về tâm lý để có thể đạt được hiệu quả cao.
+ Các phương pháp không dùng thuốc
Tư vấn về tình dục bao gồm cả những vấn đề liên quan đến những kinh nghiệm, những phương pháp nhằm giúp giảm tình trạng xuất tinh sớm
Phương pháp “ Ngừng và bắt đầu” (stop-start)
Phương pháp “ép”
Sử dụng bao cao su
Tập luyện sàn chậu
- Các phương pháp sử dụng thuốc
Sử dụng kem làm giảm nhạy cảm đầu dương vật
Các loại thuốc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc được sử dụng trong điều trị xuất tinh sớm. Các thuốc này gồm những loại như setraline, paroxetine, fluoxetine, citalopram, dopaxetine. Trong đó dopaxetin (Priligy®) là loại thuốc được Hội Tiết niệu Châu Âu khuyến cáo sử dụng trong điều trị xuất tinh sớm.
Phác đồ chung theo Hiệp hội Niệu khoa châu Âu
Liệu pháp hành vi: gồm kỹ thuật Ngừng và bắt đầu, kỹ thuật ép
Thuốc: gồm thuốc gây tê qui đầu, thuốc ức chế hấp thu serotonin có chọn lọc trong đó dopaxetine là thuốc được Hiệp hội châu Âu khuyến cáo sử dụng
Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế
