1. Bệnh tim mạch là gì?

Bệnh tim mạch là do các rối loạn liên quan đến sức khỏe của trái tim và mạch máu gây suy yếu khả năng làm việc của tim. Bệnh tim mạch bao gồm bệnh mạch vành (nhồi máu cơ tim), tai biến mạch máu não (đột quỵ), bệnh động mạch ngoại biên, bệnh thấp tim, bệnh tim bẩm sinh, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp tăng (cao huyết áp) và suy tim.

Bệnh tim mạch có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, giới tính, nghề nghiệp. Bệnh thường không thể chữa khỏi hoàn toàn, đòi hỏi sự điều trị và theo dõi cẩn thận (thậm chí là suốt đời), tốn kém nhiều chi phí.

2. Nguyên nhân

Các nguyên nhân chính của bệnh tim mạch chủ yếu là liên quan đến các thói quen sinh hoạt hằng ngày và hầu hết các bệnh tim mạch có thể phòng ngừa bằng cách thay đổi các yếu tố nguy cơ, hành vi này. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lý tim mạch như:

Trong thuốc lá có chất Nicotine và Carbon monoxide, chính là nguyên nhân gây co thắt các mạch máu, xơ vữa động mạch. Các chất này gây tăng nhịp tim, bóp nghẹt các động mạch lớn và làm cho nhịp tim bất thường, có thể dẫn đến loạn nhịp tim... khiến hoạt động của tim kém hiệu quả và trở nên khó khăn hơn.

Ít vận động, hoạt động thể dục thể thao sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn những người thường xuyên tập thể dục. Căng thẳng kéo dài có thể làm hỏng các động mạch và làm trầm trọng thêm các yếu tố nguy cơ khác của bệnh tim.

Thừa cân, béo phì sẽ góp phần gia tăng tổng mức cholesterol trong máu, đồng thời mang đến nguy cơ huyết áp cao và bệnh mạch vành. Có thể nói béo phì là một yếu tố nguy cơ mang đến nhiều yếu tố nguy cơ khác có thể gây ra bệnh tim mạch.

Tăng cholesterol máu gây hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Các chất béo bão hòa này làm gia tăng lượng cholesterol “xấu” (LDL), tạo ra những mảng bám trên thành động mạch và bắt đầu quá trình xơ vữa động mạch. Khi các mảng bám tích tụ trong các động mạch vành cung cấp máu cho tim, nguy cơ đau tim sẽ tăng cao.

Tăng huyết áp có thể dẫn đến xơ cứng và dày thành các động mạch, thu hẹp các mạch máu. Chứng cao huyết áp sẽ dẫn đến nguy cơ đau tim và đột quỵ. Nếu kết hợp thêm cả béo phì, nghiện thuốc lá và cholesterol cao thì nguy cơ bệnh tim hay đột quỵ sẽ tăng lên đáng kể.

Đái tháo đường làm tăng nguy cơ bệnh tim và đột quỵ. Một phần của nguyên nhân này là do bệnh đái tháo đường làm ảnh hưởng đến cholesterol và triglyceride, ngoài ra người bị đái tháo đường cũng có thể bị huyết áp cao và béo phì kèm theo, do vậy nguy cơ cũng cao hơn.

Người lớn tuổi càng tăng nguy cơ hẹp động mạch, suy yếu mạch máu, động mạch xơ cứng làm giảm độ đàn hồi thành mạch gây tăng huyết áp hoặc phì đại động mạch.

3. Dấu hiệu phát hiện bệnh tim mạch sớm.

Khó thở: Người mắc bệnh tim thường xuất hiện triệu chứng khó thở kể cả khi không hoặc phải gắng sức. Tình trạng khó thở này xảy ra ngay khi bạn nằm hoặc đi ngủ, thường tăng lên về đêm.

Cảm giác bị đè nặng trong ngực, đau tức ngực: Đây là triệu chứng thường gặp của bệnh tim, tuy nhiên cũng xuất hiện ở các bệnh lý khác như hô hấp, thần kinh.

Phù: Triệu chứng này do suy tim hay xuất hiện về chiều, khi người bệnh đứng lâu và sẽ giảm bớt khi nằm xuống nghỉ ngơi hoặc vào lúc sáng sớm khi người bệnh mới ngủ dậy. Khi suy tim nặng hơn, phù sẽ rõ ràng hơn, phù nhiều hơn, đôi khi phù toàn thân và xuất hiện suốt cả ngày, không giảm nếu không được điều trị.

Thường xuyên mệt mỏi, kiệt sức: Người bệnh tim thường mệt mỏi mọi lúc và gặp khó khăn với hầu hết các hoạt động hàng ngày. Nguyên nhân do tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của các cơ quan trong cơ thể.

Ho dai dẳng, khò khè: Tim bơm máu không đủ để cung cấp cho cơ thể khiến máu bị ứ lại. Dịch ứ ở phổi lâu ngày gây tình trạng ho mạn tính, thở khò khè.

Chán ăn, buồn nôn: Những bệnh nhân suy tim hệ thống tiêu hóa nhận được ít máu hơn hoặc máu tích tụ ở gan, khiến người bệnh chán ăn, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa và buồn nôn

Chóng mặt, ngất xỉu: Khi người bệnh bị rối loạn nhịp tim, rối loạn dẫn truyền, máu đến não bị gián đoạn hoặc khi thay đổi huyết áp bất thường khi gắng sức có thể gây nên triệu chứng ngất, chóng mặt, sa sút trí tuệ.

Tiểu đêm: Người bệnh suy tim sẽ đi tiểu thường xuyên vào ban đêm do sự chuyển dịch lượng nước tích tụ trong cơ thể gây phù ở nhiều bộ phận đến thận thông qua các mạch máu.

Nhịp tim nhanh, mạch không đều: Đây là một trong triệu chứng thường gặp do trái tim đập nhanh hơn để bù trừ khả năng suy yếu cung lượng tim.

Tóm lại,bệnh tim là một trong những bệnh nguy hiểm, diễn biến hết sức phức tạp và là một bệnh có nguyên hàng đầu dẫn đến nguy cơ tử vong, gánh nặng cho ngành y tế. Vì vậy, khi thấy có biểu hiện nghi ngờ người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị bệnh.

Ths.Bs Nguyễn Gia Bình

Trung tâm Tim mạch, BV Trường ĐHYD Huế