1. Phẫu thuật chuyển đổi giới tính là gì?
Phẫu thuật chuyển đổi giới tính (Sex reassignment surgery – SRS) hay còn gọi là phẫu thuật xác định lại giới tính là một dạng phẫu thuật làm thay đổi cấu trúc giới tính của một người cả về hình thức và chức năng, từ nam thành nữ hoặc ngược lại. Phẫu thuật chuyển đổi giới tính mang lại cho người chuyển giới một cơ thể phù hợp với bản dạng giới của họ (suy nghĩ và cảm nhận giới tính của mình là nam hay nữ). Nó có thể liên quan đến các thủ thuật trên mặt, ngực và cơ quan sinh dục. Các hình thức phẫu thuật chuyển giới phổ biến bao gồm:
- Phẫu thuật tái tạo khuôn mặt: làm cho các đặc điểm trên khuôn mặt trở nên nam tính hoặc nữ tính hơn.
- Phẫu thuật ngực: loại bỏ mô vú để có vẻ ngoài nam tính hơn hoặc tăng kích thước và hình dáng ngực để có vẻ ngoài nữ tính hơn.
- Phẫu thuật bộ phận sinh dục để thay đổi và tái tạo cơ quan sinh dục: cắt bỏ dương vật và tinh hoàn, tạo hình âm đạo (đối với chuyển đổi tử nam thành nữ), hoặc ngược lại, cắt bỏ âm đạo và buồng trứng rồi tạo hình dương vật giả (đối với chuyển đổi từ nữ sang nam).
Phẫu thuật chuyển đổi giới tính (hay phẫu thuật chuyển giới) khác với phẫu thuật thẩm mỹ ở người chuyển giới. Chỉ khi có sự can thiệp đến bộ phận sinh dục thì mới được gọi là phẫu thuật chuyển giới. Phẫu thuật chuyển đổi giới tính có thể xem là một phương pháp điều trị cho chứng phiền muộn giới (Gender dyphoria). Những người mắc chứng phiền muộn giới là những người có bản dạng giới khác với giới tính sinh học, họ thường cảm thấy khó chịu, đau khổ với điều đó, họ không thoải mái với chính cơ thể của mình và gặp khó khăn trong việc hòa nhập với xã hội.
2. Chuẩn bị những gì trước khi phẫu thuật chuyển đổi giới tính.
Đánh giá sức khỏe tinh thần: Việc này có thể được tiến hành bởi các chuyên gia thông qua những cuộc tư vấn. Nếu có bất kỳ mối lo ngại nào về tinh thần như căng thẳng, lo lắng,… thì chúng phải được kiểm soát tốt trước khi trải qua phẫu thuật.
Tiến hành thử nghiệm thực tế (ít nhất 18 tháng): đây được xem là một bài kiểm tra tâm lý và là khoảng thời gian cần thiết để người chuyển giới có thể cân nhắc kỹ lưỡng, liệu quyết định đi đến phẫu thuật chuyển giới có phải là nhu cầu thực sự của họ hay không. Quá trình này giúp cho người chuyển giới thử đảm nhận vai trò mới, vai trò mà họ có được sau khi chuyển giới, cả trong hoạt động sinh hoạt hằng ngày, trong công việc và xã hội.
Điều trị nội tiết thay thế trong một khoảng thời gian (12 tháng): những người chuyển giới trước khi phẫu thuật chuyển đổi giới tính cần sử dụng hormone để kiểm soát các đặc điểm sinh dục phụ, chẳng hạn như: lông trên cơ thể, khối lượng cơ và kích thước ngực:
- Phụ nữ chuyển giới sang nam sử dụng hormone androgen, giúp cho họ có vẻ ngoài nam tính hơn: giọng nói trầm ấm, tăng cường cơ bắp và sức mạnh, thúc đẩy sự phát triển của lông mặt trên cơ thể, mở rộng âm vật.
- Nam giới chuyển giới sang nữ sử dụng nội tiết tố nữ. Những nội tiết tố này có thể khiến nam giới trông nữ tính hơn: giảm khối lượng cơ và sức mạnh; tái cấu trúc lại vị trí chất béo trong cơ thể; tăng mô vú; làm mỏng và làm chậm sự phát triển của lông trên cơ thể và trên mặt; giảm mức độ testosterone.
3. Các biến chứng và một số lưu ý sau khi phẫu thuật chuyển đổi giới tính.
Đối với nam chuyển giới sang nữ, các biến chứng có thể gặp phải bao gồm: mô da hoại tử, hẹp niệu đạo, lỗ rò, hoặc các đường thông bất thường giữa bàng quang hoặc ruột và âm đạo. Theo thống kê, hầu hết các biến chứng do phẫu thuật tạo hình âm đạo giả bằng phương pháp đảo ngược dương vật có thể xuất hiện trong 4 tháng đầu sau phẫu thuật và tỷ lệ xảy ra biến chứng là 28,7%. Nghiên cứu của Kaushilf và cộng sự về phẫu thuật tạo hình âm đạo đạo bằng phương pháp dùng một phần ruột, báo cáo tỷ lệ biến chứng là 20,2% trong đó phần lớn là biến chứng nhẹ (97,4%). Trong các trường hợp phẫu thuật lại, 2,6% do hẹp nội mạc tử cung và sa niêm mạc. Một nghiên cứu tổng quan cũng đưa ra tỷ lệ biến chứng sau phẫu thuật là 32,5% và 21,7% có phẫu thuật lại vì những nguyên nhân không liên quan đến thẩm mỹ.
Đối với nữ chuyển giới sang nam, các biến chứng có thể bao gồm:
- Hẹp, tắt nghẽn hoặc lỗ rò trong đường tiết niệu.
- Mô dương vật mới tạo hình bị hoại tử.
Phẫu thuật chuyển giới là một cuộc đại phẫu. Vì thế sau khi phẫu thuật thành công bệnh nhân cần đặc biệt chú ý chăm sóc để cơ thể phục hồi nhanh nhất có thể. Trong 3 tháng sau phẫu thuật, cần lưu ý:
- Kiêng quan hệ tình dục để đảm bảo vết thương sau phẫu thuật lành hoàn toàn.
- Nên tránh những hoạt động mạnh có thể gây rách vết thương chẳng hạn như: chơi thể thao hoặc các bài tập dễ bị căng cơ cấp tính vùng kín như yoga, aerobic, pilates.
- Tránh các hoạt động gắng sức và gây áp lực lên vùng kín như đi xe đạp hoặc đi xe máy; không nên kéo căng môi âm hộ khi vệ sinh.
- Đối với phẫu thuật tạo hình dương vật, dương vật phải được cố định trong khoảng thời gian từ 2 – 4 ngày. Thời điểm này rất quan trọng, chỉ cần một sự thay đổi tư thế cũng có thể dẫn đến tình trạng lưu lượng máu không ổn định, gây ra biến chứng như rối loạn chảy máu, áp lực động mạch quá lớn,..
Sau phẫu thuật chuyển đổi giới tính, toàn bộ trục “não bộ - tuyến yên – sinh dục” thay đổi hoàn toàn, nhiều bộ phận quan trọng sản sinh các hormone giới tính bị phá hủy. Do đó, người chuyển giới sau khi thực hiện phẫu thuật chuyển đổi giới tính vẫn phải sử dụng hormone liên tục, thậm chí đến hết cuộc đời. Điều này có thể dẫn đến một số tác dụng phụ nhất định và hơn thế là nguy cơ giảm tuổi thọ khá cao. Nghiên cứu tại Đan Mạch cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh trước phẫu thuật là 19,2%, sau phẫu thuật là 23,1% và bệnh tim mạch là thường gặp nhất.
Một nghiên cứu khác ở Thụy Điển cho thấy, sau khi phẫu thuật chuyển đổi giới tính, người chuyển giới có hành vi tự tử và mắc rối loạn tâm lý cao hơn đáng kể. Việc phẫu thuật chuyển giới mặc dù giúp giảm bớt chứng phiền muộn giới tính, tuy nhiên trong một vài trường hợp họ thường thất vọng về cuộc sống và cơ thể bởi cơ quan sinh dục mới chỉ có hình dạng mà không có chức năng giới tính. Chính vì vậy, hầu hết người chuyển giới sau khi phẫu thuật vẫn nên tiếp tục liệu pháp tâm lý để thích nghi với cơ thể và lối sống mới.
4. Chức năng tình dục và chất lượng cuộc sống sau phẫu thuật chuyển đổi giới tính.
Theo nhiều nghiên cứu gần đây, sau phẫu thuật chuyển giới, chất lượng cuộc sống của họ được cải thiện, trải nghiệm tình dục tốt hơn và chứng phiền muộn giới cũng giảm bớt một cách đáng kể.
Trong phẫu thuật chuyển đổi giới tính nam thành nữ, âm đạo mới có thể được tạo nên bằng 2 phương pháp: đảo ngược dương vật, hoặc sử dụng một phần của ruột non hoặc ruột kết làm thành âm đạo. Với phương pháp đảo ngược dương vật, việc tạo hình âm đạo bằng cách ghép da dương vật và da bìu thường liên quan đến mô sẹo nhiều hơn, đây là loại mô được hình thành để thay thế cho vùng da bị tổn thương và có cấu trúc kém hơn da bình thường, khoang âm đạo không đủ rộng, khả năng mở rộng của âm đạo cũng kém hơn âm đạo bình thường, do đó nguy cơ thủng âm đạo khi quan hệ tình dục trong trường hợp này khá cao. Ngoài ra, âm đạo mới được tạo nên từ phương pháp này không phải mô nhầy, không có tuyến bài tiết nên nó sẽ gây ra khá nhiều khó khăn khi quan hệ tình dục, cụ thể là vấn đề kích thích tình dục, khả năng bôi trơn kém và đau khi giao hợp. Theo một nghiên cứu gần đây (2022), 84,6% phụ nữ chuyển giới hài lòng với kết quả sau phẫu thuật chuyển giới, tuy nhiên có 7,7% không hài lòng và nguyên nhân được đưa ra là do độ sâu và độ giãn nở của âm đạo thấp, 73,1% vẫn có chức năng tình dục bình thường.
Đối với người chuyển giới nam, dương vật giả được tạo hình sau khi phẫu thuật không có khả năng cương cứng và không xuất tinh được. Tuy nhiên, họ vẫn đạt được cực khoái khi thủ dâm hoặc quan hệ tình dục. Nhìn chung, sau phẫu thuật chuyển giới, người chuyển giới nam có trải nghiệm tình dục tốt hơn nhờ vào sự tự tin về ngoại hình của bản thân.
Tóm lại, phẫu thuật chuyển đổi giới tính không còn là một khái niệm xa lạ với chúng ta, đặc biệt là đối với người chuyển giới, nó mang lại sự thay đổi ngoại hình và khả năng “chăn gối” mà họ mong muốn. Tuy nhiên, trước khi thực hiện bất kỳ chuyển đổi nào trên cơ thể, hãy đến tham vấn các chuyên gia, chuẩn bị tâm lý, khám sức khỏe tâm thần và sức khỏe tổng quát. Ngoài ra, nên sống với giới tính mình mong muốn trong ít nhất một năm. Sau khi phẫu thuật chuyển giới, tiếp tục chăm sóc tâm lý và tinh thần, theo dõi các vị trí phẫu thuật và tiếp tục liệu pháp hormone được khuyến cáo.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Gaither TW, Awad MA, Osterberg EC, et al. Postoperative Complications following Primary Penile Inversion Vaginoplasty among 330 Male-to-Female Transgender Patients. J Urol. 2018;199(3):760-765
- Kaushik N, Jindal O, Bhardwaj DK. Sigma-lead male-to-female gender affirmation surgery: blending cosmesis with functionality. Plast Reconstr Surg Glob Open. 2019; 7:e2169
- Dreher PC, Edwards D, Hager S, et al. Complications of the neovagina in male-to-female transgender surgery: A systematic review and meta-analysis with discussion of management. Clin Anat. 2018;31(2):191-199
- Rikke Kildevæld Simonsen MA, et al. Long-Term Follow-Up of Individuals Undergoing Sex-Reassignment Surgery: Somatic Morbidity and Cause of Death. Sexual Medicine. 2016;4(1):60-68.
- Monteiro Petry Jardim LCerentini TLobato M et al. Sexual Function and Quality of Life in Brazilian Transgender Women Following Gender-Affirming Surgery: A Cross-Sectional Study. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(23).
- Wierckx K, Van Caenegem E, Elaut E, et al. Quality of life and sexual health after sex reassignment surgery in transsexual men. J Sex Med. 2011;8(12):3379-3388.