Phan Hữu Ngọc Minh, Thân Thị Cẩm Viên, Trương Ngọc Huy

                                                                                         Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đại học Y - Dược Huế

Liệt dây thanh một bên là tình trạng dây thanh một bên không di động, dẫn đến sự khép không kín trong quá trình phát âm, gây khàn tiếng kéo dài, hụt hơi, nói mệt và có khi sặc chất lỏng khi ăn uống. Nguyên nhân của tình trạng này là do tổn thương dây thần kinh quặt ngược thanh quản, có thể xảy ra do tổn thương trong quá trình phẫu thuật trước đó hoặc do khối u ngoài thanh quản gây chèn ép dây thần kinh. Vị trí cố định của dây thanh bên liệt có thể khác nhau, có liên quan đến mức độ tái chi phối hoạt động thần kinh xảy ra sau khi dây thần kinh quặt ngược bị tổn thương, cũng như có sự nối thông khác giữa dây thần kinh quặt ngược và dây thần kinh thanh quản trên tuỳ từng bệnh nhân. Vì vậy, dây thanh bên liệt có thể nằm ở vị trí đường giữa hoặc nghiêng sang một bên, có thể nằm cao hoặc thấp hơn so với dây thanh bên đối diện.

Phẫu thuật chỉnh hình thanh quản qua trung gian khối Silastic chèn vào cửa sổ tự tạo ở sụn giáp phía bên bệnh (chỉnh hình sụn giáp) là phương pháp điều trị lâu dài cho đối tượng bệnh nhân liệt dây thanh một bên có triệu chứng, nhằm mục đích đưa dây thanh bên liệt vào đường giữa, khép kín trong quá trình phát âm, giúp cải thiện chất lượng giọng nói.

Chức năng phổi khoẻ mạnh cùng với dung tích phổi và vận tốc dòng khí là điều kiện cần thiết để kiểm soát lực khí động học ở hạ thanh môn và lực đàn hồi cơ dây thanh và để duy trì phát âm được ổn định trong một thời gian dài. MPT (Maximum Phonation Time) - Thời gian phát âm tối đa, được đo bằng giây, là một chỉ số âm học có thể sử dụng để đánh giá sự thay đổi trước và sau phẫu thuật vì tính chất không xâm lấn, dễ thực hiện, cho kết quả nhanh và chi phí thấp. Nếu thời gian MPT thấp, sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng giọng nói như khàn tiếng và hụt hơi, nói mau mệt. Điều trị giọng nói được cho là hiệu quả nếu thời gian MPT sau khi can thiệp dài hơn ít nhất 1.41 giây so với trước điều trị.

Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đại học Y - Dược Huế vừa thực hiện trường hợp chỉnh hình sụn giáp ở bệnh nhân nam, 32 tuổi, bị liệt dây thanh một bên trái đột ngột cách đây 3 năm, nghi do virus, ảnh hưởng dây VII, dây X, dây XI, dây XII. Bệnh nhân than phiền về tình trạng hụt hơi, nói mau mệt, ảnh hưởng của giọng nói đối với đời sống như: ngại tiếp xúc nhiều người, hạn chế giao tiếp,... Bệnh nhân đã được phẫu thuật bơm tiêm mỡ vào dây thanh bên liệt trước đó, nhưng nhanh chóng trở lại tình trạng cũ vì tính chất cần tiêm nhắc lại mỗi 3 - 6 tháng. Phẫu thuật chỉnh hình sụn giáp này được thực hiện bằng gây tê tại chỗ cho phép đánh giá giọng nói của bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật tốt nhất: dựa vào mức độ khàn tiếng, sự hài lòng của người bệnh, và chỉ số MPT. Ở bệnh nhân này, chỉ số MPT cải thiện từ 2.83 giây lên 6.53 giây. Mức độ hài lòng của bệnh nhân lên đến gần 80%, đánh giá theo chỉ số VAS.

Phẫu thuật viên: Ts.Bs Phan Hữu Ngọc Minh

Tài liệu tham khảo

• Rosen C.A, Simpson C.B (2008), Silastic Medialization laryngoplasty for unilateral vocal fold paralysis, Springer.
• Latoszek B.B, Hetjens S. (2022), The maximum phonation time as marker for voice treatment efficacy: A network meta-analysis , Clinical Otolaryngology

Hình 1. Hình ảnh nội soi thanh quản trước và sau phẫu thuật

Hình 2. Sự hài lòng của bệnh nhân sau phẫu thuật (ảnh đã được sự đồng ý của bệnh nhân)